Achter de modeltreinenwinkel aan de Emmerikstraat in Heeze ontmoet ik Henk van Asten, auteur en geschiedenisliefhebber. De aanleiding voor het gesprek is zijn nieuwste boek over de historie van de Koninklijke Band-, Veter- en Elastiekfabriek Vullinghs. Het boek voegt zich in een mooi rijtje van publicaties waarin Henk de geschiedenis van ondernemerschap in Heeze belicht. Eerder schreef hij al een standaardwerk over het lokale ondernemerschap in drie delen, evenals een boek over Van Engelen en Evers, een belangrijke concurrent van Vullinghs.
Henk lacht als ik vraag waarom hij juist dit boek schreef: “Na zoveel andere verhalen kon Vullinghs natuurlijk niet ontbreken!” Henk is niet iemand die stilzit “achter de geraniums.” Zoals hij zelf zegt: “Je kunt niet de hele dag de krant lezen en niks doen, daarom is die winkel er ook nog.” Naast zijn winkel en het schrijven van boeken is Henk zeer actief bij de Heemkundekring, waarvoor hij ook regelmatig artikelen schrijft.
De oprichting van Vullinghs
Het verhaal van de Vullinghs begint in de 19e eeuw met de oprichting door drie mannen: Vullinghs, Pompen en Delen. Hoewel ze in eerste instantie vooral geldbeleggers waren, bracht hun gezamenlijke inspanning een bloeiende onderneming voort. Vullinghs was aannemer en bouwde onder andere de molen St. Victor, Pompen bezat grote stukken land in Sterksel, en Deelen, een aangetrouwd familielid, was wethouder en landbouwer. Samen legden zij de basis voor wat later Koninklijke Band-, Veter- en Elastiekfabriek Vullinghs zou worden.
Terwijl Henk door zijn manuscript bladert, vertelt hij enthousiast over de beginjaren van de fabriek. Hij weet alles over de familiebanden, de rolverdelingen en de uitdagingen die de oprichters moesten overwinnen. De zonen van Vullinghs – Anton, Piet en Stephaan – namen het roer over na het overlijden van hun vader en zijn compagnons. Anton vertrok al snel om in Amersfoort een eigen fabriek te beginnen, maar Piet en Stefan wisten Vullinghs naar grote hoogten te brengen, vooral tijdens en na de Eerste Wereldoorlog.
Vullinghs groeit en krimpt
Onder leiding van Piet en Stefan bloeide de fabriek. Het succes was zodanig dat de broers tot de rijkste inwoners van Noord-Brabant behoorden. In 1918 trok Piet zich terug en trad Piet Hegener toe tot de directie. Langzaam maar zeker verdween de familie Vullinghs uit de leiding van het bedrijf, en de familie Hegener kreeg steeds meer zeggenschap.
De invloed van de fabriek op het dorp is nog steeds zichtbaar. Henk wijst op het Vullinghspark, en op Villa Marie Louise. Hoewel de fabriek in de jaren dertig zwaar te lijden had onder de economische crisis, kende ze in de late jaren veertig en vijftig opnieuw een bloeiperiode. De uitbreiding met een revolutionaire hal zonder ondersteunende pilaren eind jaren vijftig is een voorbeeld van het innovatieve karakter van de fabriek.
Veters en de concurrentie
Henk vertelt hoe Vullinghs door de jaren heen veel ups en downs kende. De economische crisis in de jaren dertig hakte er stevig in, maar de late jaren veertig en vijftig brachten opnieuw bloei. In 1957 nam Vullinghs zelfs de veterproductie over van de concurrent Van Engelen en Evers.
In 1965, bij het honderdjarig bestaan, ontving het bedrijf het predicaat ‘Koninklijk’. Een hoogtepunt, maar daarna ging het bergafwaarts. De toenemende concurrentie uit lagelonenlanden en oplopende kosten maakten het uiteindelijk onmogelijk om in Heeze te blijven.
Uiteindelijk hoor ik van Henk hoe de Koninklijke Band-, Veter- en Elastiekfabriek Vullinghs uiteindelijk haar activiteiten verplaatste naar Geldrop, waar het bedrijf nog tot 2008 actief was.
De laatste Hegener in de directie verkocht het bedrijf in 1996 voor een symbolisch bedrag aan een voormalig werknemer. “Het einde van een tijdperk,” merkt Henk op, terwijl hij terugblikt op de lange geschiedenis van het bedrijf.
Het boek “Vullinghs: een vooraanstaande bandweverij en vlechterij in Heeze” is in kleur en zwart/wit en voor € 25,- te koop in de winkel van Henk van Asten aan de Emmerikstraat 1 te Heeze. Deze is open op woensdag en vrijdag van 13.30 tot 18.00 uur en op zaterdag van 13.30 tot 17.00 uur. Het boek is ook te bestellen via van-asten@outlook.com.
